ประวัติการแพทย์แผนไทย

ประวัติการแพทย์แผนโบราณ

เริ่มมีการบันทึกตั้งแต่สมัยพุทธกาล มีชายผู้หนึ่งสนใจวิชาแพทย์ ชื่อ ชีวกโกมารภัจจ์ จึงได้ไปศึกษาวิชาแพทย์ที่สำนักทิศาปาโมกข์ในเมืองตักศิลาจนจบได้อย่างรวดเร็วและสามารถผู้ป่วยครั้งเดียวหาย ครั้งหนึ่งพระเจ้าพิมพิสาร ทรงพระประชวรเป็นโรคพระคันทละ (ริดสีดวง) ทรงโปรดให้หมอชีวกมารภัจจ์ถวายการรักษา ซึ่งรักษาครั้งเดียวหาย พระเจ้าพิมพิสารจึงทรงโปรดให้เป็นแพทย์หลวง ประจำพระองค์

ประวัติการแพทย์แผนไทย

สมัยก่อนสุโขทัย

ประมาณปี พ.ศ. ๑๗๒๕ – ๑๗๒๙ – สมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ ทรงสร้างสถานพยาบาล เรียกว่า อโรคยาศาลา มีผู้ทำหน้าที่ในสถานพยาบาลรวม ๙๒ คน มีพิธีกรรมบวงสรวง พระไภสัชยคุรุไวทูรย์ ด้วยยาและอาหารก่อนแจกจ่ายให้ผู้ป่วย

สมัยสุโขทัย

– พ่อขุนรามคำแหงมหาราชทรงสร้างสวนสมุนไพรบนเขาหลวงหรือ เขาสรรพยา เพื่อให้ประชาชนได้เก็บสมุนไพรไปใช้รักษาโรคยามเจ็บป่วย

สมัยอยุธยา

-สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีการรวบรวมตำรับยาต่างๆขึ้นเป็นครั้งแรก เรียกว่า ตำราพระโอสถพระนารายณ์

สมัยรัตนโกสินทร์

สมัยรัชกาลที่ ๑  ทรงให้รวบรวมและจารึกตำรายาและฤาษีดัดตน ตำราการนวดไทยไว้ตาม ศาลาราย มีการจัดตั้งกรมหมอ หมอที่รับราชการเรียกว่า หมอหลวง หมอที่รักษาประชาชนทั่วไป เรียกว่า หมอราษฎร หรือหมอเชลยศักดิ์

สมัยรัชกาลที่ ๒ ในปี พ.ศ. ๒๓๕๙ มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ตรากฎหมายชื่อว่า กฎหมายพนักงานพระโอสถถวาย

สมัยรัชกาลที่ ๓  ทรงโปรดเกล้าฯ ให้มีการจัดตั้ง โรงเรียน” วิทยาลัยการแพทย์แผนโบราณวัดโพธิ์ “ มีการบันทึกตำรับยาต่างๆ บนหินอ่อนประดับไว้ตามผนังโบสถ์ ศาลา บนผนังเสาและกำแพงวิหารคด ทรงให้ปั้นรูปฤๅษีดัดตนในท่าต่างๆ

สมัยรัชกาลที่ ๔  นำการแพทย์แผนตะวันตกมาใช้

สมัยรัชกาลที่ ๕ ปี พ.ศ. ๒๔๓๑ จัดตั้งศิริราชพยาบาล พระยาพิษณะประสาทเวชได้จัดทำตำราชื่อแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ เล่ม ๑ – ๔ 

                   – ปี พ.ศ. ๒๔๓๑ จัดตั้งศิริราชพยาบาล มีการเรียนการสอน การรักษา ทั้งการแพทย์แผนไทยและแผนตะวันตกร่วมกัน

                   – มีการพิมพ์ตำราแพทย์สำหรับใช้ในโรงเรียนแพทย์ เป็นครั้งแรก ในปีพ.ศ. ๒๔๓๘ ชื่อตำรา แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ เล่ม ๑ – ๔ เป็นตำราแห่งชาติฉบับแรก

                   – ต่อมาพระยาพิษณุประสาทเวช เห็นว่าตำรานี้ยากแก่ผู้ศึกษา จึงพิมพ์ตำราขึ้นใหม่ ได้แก่ ตำราแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ ฉบับหลวง ๒ เล่ม และตำราแพทย์ศาสตร์สังเขป(เวชศึกษา) ๓ เล่ม

สมัยรัชกาลที่ ๖  สั่งยกเลิกวิชาการแพทย์แผนไทย ประกาศให้ใช้พระราชบัญญัติการแพทย์ควบคุมการประกอบโรคศิลปะ

สมัยรัชกาลที่ ๗  ตรากฎหมายเสนาบดี การประกอบโรคศิลปะแบ่งออกเป็นแผนปัจจุบันและแผนโบราณ

สมัยรัชกาลที่ ๘  มีการตั้งกระทรวงสาธารณสุข ขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๘๕

สมัยรัชกาลที่ ๙  ปี พ.ศ. ๒๕๐๐ จัดตั้งสมาคมของโรงเรียนแพทย์แผนโบราณที่วัดโพธิ์ ปี พ.ศ. ๒๕๒๕ ก่อตั้งโรงเรียนอายุรเวทวิทยาลัย

เรียบเรียงโดย คณาจารย์ คลินิกการแพทย์แผนไทยเบญจอโรคยา

ที่มา หนังสือเวชกรรมไทย กองประกอบโรคศิลปะ กระทรวงสาธารณสุข

หนังสือเภสัชกรรมไทย กองประกอบโรคศิลปะ กระทรวงสาธารณสุข